Tiếp nối hành trình mang thai vất vả, các bà mẹ và ông bố sẽ phải chuẩn bị tâm lý để đón nhận trách nghiệm chăm sóc trẻ trong những năm tháng đầu đời. Việc chăm sóc trẻ sơ sinh đóng vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển và sức khỏe của bé sau này.

Hiểu biết và thực hiện đúng phương pháp đồng thời áp dụng các chăm sóc thiết yếu cho trẻ ngay sau khi ra đời chính là những kiến thức vô cùng hữu ích cho các bậc cha mẹ sẵn sàng chào đón thiên thần nhỏ.

Các chăm sóc thiết yếu cho trẻ ngay sau khi ra đời bao gồm những gì?

Trẻ ngay sau khi ra đời sẽ được các y bác sĩ thực hiện và hỗ trợ những chăm sóc thiết yếu như sau:

• Lau khô trẻ bằng khăn sạch đồng thời quan sát biểu hiện, phản ứng cơ thể trong quá trình lau khô.
• Cho trẻ thực hiện tiếp xúc da kề da với mẹ ngay sau khi sinh (đặt trẻ lên phần ngực hoặc bụng mẹ).
• Giữ ấm để duy trì thân nhiệt của trẻ, tránh tình trạng hạ thân nhiệt.
• Tiến hành kẹp dân rốn muộn, cắt dây rốn muộn.
• Hướng dẫn mẹ cho trẻ bú sớm trong giờ đầu tiên sau sinh và bú sữa mẹ hoàn toàn.

Chi tiết về các phương pháp chăm sóc trẻ sau sinh

Phương pháp da kề da cho trẻ và mẹ sau sinh

Da kề da là phương pháp cho toàn bộ cơ thể trẻ tiếp xúc  trực tiếp da kề với da của mẹ ngay những phút đầu tiên sau sinh. Phương pháp này vô cùng hữu ích đồng thời được tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhận định là một phương pháp chăm sóc trẻ sơ sinh có nhiều lợi ích và ưu tiên thực hiện.

Da kề da mang lại nhiều lợi ích cho cả mẹ và bé, cụ thể như:

• Nhiệt độ khi trẻ còn trong bụng mẹ và môi trường ngoài có sự chênh lệch lớn, do vậy trẻ mới sinh rất dễ bị sốc nhiệt. Trẻ được tiếp xúc với da của mẹ, hơi ấm từ nhiệt độ cơ thể mẹ sẽ duy trì thân nhiệt của con, đồng thời điều hòa thân nhiệt giữ ở mức ổn định 37 độ C.
• Da kề da cũng giúp mẹ và con tăng sự gắn kết, tương tác với nhau, làm tăng tình cảm mẹ con.
• Giúp trẻ sớm tìm vú mẹ, bắt đầu bú sớm và bú mẹ khỏe hơn.
• Tiếp xúc da kề da không gián đoạn sẽ giúp trẻ bú thuận lợi, điều này đặc biệt hữu ích với những bà mẹ đang gặp khó khăn trong việc cho con bú.
• Nghiên cứu cho thấy trẻ tiếp xúc da kề da sẽ hữu hiệu hơn để con trong lồng ấp. Trẻ được bú khỏe, ngủ ngon và ít quấy khóc hơn.
• Đặc biệt với trẻ sinh non, da kề da vô cùng hữu hiệu đối với sức khỏe của con khi sức đề kháng của trẻ thiếu tháng còn yếu, các cơ quan khác chưa hoàn thiện. Da kề da giúp trẻ hạn chế các bệnh lý, kích thích hệ miễn dịch. Nhịp thở của mẹ sẽ kích thích phản xạ thở đều đặn ở trẻ, tránh các cơn ngưng thở.
• Đối với người mẹ, da kề da giúp tử cung co tốt hơn, giảm nguy cơ băng huyết sau sinh. Tình cảm mẹ con được gắn kết, mẹ sẽ cảm thấy có thêm nghị lực, tự tin chăm sóc con, tinh thần của mẹ sẽ tốt hơn, tránh trầm cảm sau sinh.

 Da kề da có nhiều lợi ích cho sức khỏe và quá trình phát triển toàn diện của con. Tuy nhiên bác sĩ sẽ cần căn cứ vào tình trạng sức khỏe của mẹ và trẻ để quyết định thực hiện hay không. Với bà bầu sinh mổ, da kề da có thể được thực hiện giữa bé với người thân đủ điều kiện về sức khỏe và tình nguyện thay mẹ thực hiện. Với trẻ sinh non cần căn cứ vào sức khỏe và nguy cơ các bệnh lý khác để theo dõi trước khi thực hiện da kề da.

Phương pháp kẹp, cắt dây rốn chậm

Chậm cắt dây rốn là chăm sóc thiết yếu cho trẻ ngay sau khi ra đời. Phương pháp này giúp con nhận được đầy đủ các tế bào gốc tự nhiên từ mẹ truyền sau con, giúp trẻ nhận đủ lượng máu cần thiết cho cơ thể qua dây rốn. Điều này cực kì hữu ích với trẻ thiếu tháng, cắt dây rốn chậm giúp trẻ không bị thiếu máu do thiếu sắt trong những tháng tuổi đầu đời, giảm tỉ lệ xuất huyết não.

Kẹp cắt dây rốn muộn thực hiện tốt nhất khi dây rốn ngừng đập 1-3 phút sau khi sổ thai. Điều này được áp dụng thực hiện cho tất cả các trường hợp đẻ thường nhằm mục đích ngăn ngừa tình trạng thiếu máu ở trẻ. Bác sĩ chỉ thực hiện cắt dây rốn sớm trước 1 phút trong trường hợp nếu trẻ bị ngạt cần cấp cứu hồi sức hoặc sản phụ cần cấp cứu sản khoa.

Chăm sóc trẻ ngay sau khi ra đời bằng việc cho trẻ bú mẹ sớm

Cho trẻ bú sớm và bú sữa mẹ hoàn toàn trong giờ đầu tiên sau sinh là vô cùng cần thiết. Việc cho trẻ bú sớm sẽ giúp ngăn ngừa được nguy cơ tử vong ở trẻ do tiêu chảy và nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính trong 3 tháng đầu.

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, cung cấp dinh dưỡng và các kháng khuẩn cần thiết để trẻ chống lại các vi khuẩn, virus trong những tháng năm đầu đời.

Ngoài ra, trẻ được bú sớm sẽ kích thích tuyên yên của phụ sản tăng tiết oxytocin, tử cung co tốt hơn, ngăn ngừa tình trạng băng huyết sau sinh. Việc bú sớm còn kích thích bầu vú tăng sản xuất sữa, nguồn sữa nhanh về hơn.

Mẹ nên cho con bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, sau đó có thể kết hợp bú sữa mẹ đồng thời bổ sung thêm các thực phẩm thích hợp tới khi trẻ đủ 2 tuổi hoặc lâu hơn tùy tình trạng sức khỏe của trẻ.

Có thể khẳng định các chăm sóc thiết yếu cho trẻ ngay sau khi ra đời đóng vai trò rất quan trọng, đem lại cơ hội sống cho cả mẹ và bé. Việc áp dụng đúng quy trình chăm sóc trẻ sơ sinh thiết yếu sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Hi vọng những chia sẻ của Babie & Mom Care sẽ giúp ba mẹ có thêm kinh nghiệm để vượt cạn an toàn, đón chào thiên thần chào đời khỏe mạnh.

Bài viết được thực hiện với sự tư vấn chuyên môn của Ths.ĐD. Võ Thị Ngọc Diệp - Trưởng phòng Điều dưỡng - Bệnh viện Hùng Vương, TP. Hồ Chí Minh.