Trước quá trình sinh nở, ba mẹ thường được bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia sinh sản tư vấn về phương pháp da kề da với trẻ sau sinh. Đây cũng là khoảng khắc đầu tiên gặp con, là niềm hạnh phúc và cảm xúc kì diệu với mẹ sau thời gian mang thai 9 tháng 10 ngày.

Tuy nhiên phương pháp này không chỉ đơn giản mang tính chất về mặt hình thức, mà còn mang lại nhiều lợi ích trong những dấu mốc phát triển của trẻ. Vậy phương pháp da kề da quan trọng như thế nào với trẻ sơ sinh? Chúng tôi sẽ đồng hành cùng các chuyên gia giải thích cho bạn ngay trong bài viết dưới đây.

Da kề da sau sinh là gì?

Phương pháp da kề da là một cách tiếp xúc trực tiếp giữa bé và bố mẹ ngay sau khi trẻ vừa mới chào đời. Được thực hiện khi con không mặc quần áo, tiếp xúc trực tiếp với da của ba mẹ. Trẻ được đặt trực tiếp lên ngực hoặc bụng ba mẹ với tư thế nằm sấp, da má, ngực, bùng và chân của con chạm vào da của ba mẹ. Đầu của con sẽ đặt nghiêng qua một bên và đắp một tấm chăn mỏng.

Khi da kề da, trẻ mới chào đời cảm nhận được hơi ấm, mùi, hơi thở, nhịp tim của ba mẹ, tạo ra cảm giác an toàn và yên bình cho bé. Đối với trường hợp sinh mổ, da kề da có thể áp dụng với bố của bé thay cho mẹ.

Quy trình thực hiện phương pháp da kề da chuẩn

Da kề da là phương pháp đóng vai trò quan trọng trong quy trình chăm sóc trẻ sơ sinh thiết yếu, do vậy cách thực hiện có quy trình riêng của chuyên khoa sản và được các bác sĩ cùng hộ sinh hỗ trợ cho ba mẹ của trẻ.

Đối với trẻ sinh thường, có thể thực hiện da kề da ngay sau khi lau khô. Còn với trẻ sinh mổ, phương pháp được thực hiện sau khi đã kẹp cắt rốn muộn. Trừ trường hợp trẻ mới sinh cần chăm sóc y tế đặc biệt, da kề da thực hiện theo quy trình chuẩn như sau:

• Đặt bé nằm ngay trên da của mẹ sau sinh để bé có thể chạm sát vào ngực của mẹ.
• Không nên mặc quần áo cho trẻ, có thể đội mũ hoặc mặc tã và đắp chăn cho cả bé và mẹ để đỡ lạnh. Tuy nhiên không được đắp kín mặt và đầu bé.
• Thực hiện tốt nhất là 1 giờ sau sinh, các ngày tiếp theo sau đó có thể thực hiện để phát huy tác dụng tốt nhất.
• Có thể thực hiện da kề da cho trẻ với người thân khác trong gia đình thay mẹ, trong đó bố là lựa chọn ưu tiên nhất.

Mốc thời gian da kề da quan trọng mẹ cần biết

Da kề da đem lại nhiều lợi ích cho cả bé và mẹ trong thời gian đầu, đồng thời đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình trưởng thành của trẻ sau này. Mẹ cần ghi nhớ những mốc thời gian quan trọng để thực hiện da kề da nhằm mang lại hiệu quả tốt nhất cho bé.

• 0 – 90 phút sau khi sinh: Rất quan trọng cho sự phát triển não bộ của trẻ.
• 0 – 6 giờ sau khi sinh: Giúp ổn định nhịp thở và nhịp tim trong giai đoạn phục hồi.
• 6 – 24 giờ sau khi sinh: Giúp bé hình thành lịch bú sữa mẹ và chu kỳ ngủ ổn định.
• 12 giờ – 8 tuần sau sinh: Việc tiếp xúc da trẻ và mẹ thường xuyên giúp gắn kết thêm tình cảm mẹ con, tạo cảm giác an toàn cho bé.

Da kề da quan trọng như thế nào với trẻ sơ sinh?

Kích thích não bộ phát triển tối ưu

Việc tiếp xúc da trẻ kề sát với da của mẹ là một trải nghiệm đòi hỏi sự tham giác của các cơ quan cảm giác. Điều này hỗ trợ phát triển các đường dẫn truyền thần kinh, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện não bộ. Tiếp xúc da kề da cũng thúc đẩy sự trưởng thành của các hạch hạnh nhânnằm sâu trong trung tâm não trưởng thành, hỗ trợ đắc lực cho quá trình tạo lập trí nhớ và hình thành cảm giác đồng thời kích hoạt hệ thần kinh giao cảm ở trẻ.

Thân nhiệt, hô hấp, nhịp tim, đường huyết ổn định

Trẻ mới chào đời dễ cảm thấy sốc nhiệt do sự thay đổi nhiệt độ từ trong bụng mẹ qua nhiệt độ môi trường ngoài, từ nóng sang lạnh. Khi tiếp xúc với da mẹ, thân nhiệt và nồng độ máu của trẻ được ổn định hơn. Đây cũng là bước giúp trẻ chuyển dần thích nghi với môi trường lạ lẫm bên ngoài cơ thể mẹ.

Da vùng ngực của mẹ thường ấm hơn so với các bộ phận khác, do vậy là nơi lý tưởng để thực hiện da kề da cho bé. Tiếp xúc với da mẹ, cơ thể con sẽ học cách tự điều chỉnh, ổn định lại chỉ số sinh học cơ bản như hô hấp, nhịp tim, đường máu và huyết áp sao cho phù hợp với nhiệt độ môi trường sống mới. Nhiều nghiên cứu cho rằng trẻ sơ sinh khi thực hiện da kề da sẽ ổn định nồng độ máu và thân nhiệt cao hơn so với trẻ đặt trong lồng ấp sau sinh.

Kích thích hệ miễn dịch

Phương pháp da kề da sau sinh giúp trẻ thu nạp các vi khuẩn quen thuộc từ làn da của mẹ. Bạn không cần lo lắng điều này có gây hại cho trẻ hay không vì trẻ từ lúc trong bụng mẹ đã nhận được các kháng thể chóng lại đa số vi khuẩn.

Điều này càng có lợi đối với trẻ sinh mổ do chưa có cơ hội tiếp xúc với vi khuẩn có lợi ở bộ phận sinh dục của mẹ như trẻ sinh thường. Lúc này cơ thể mẹ sẽ tiếp tục sản xuất các kháng thể chống lại vi khuẩn có trong môi trường, và bổ sung cho con thông qua sữa mẹ để con dần hình thành hệ miễn dịch bảo vệ khỏi các bệnh nhiễm trùng.

Kích thích hệ tiêu hóa giúp bé tăng cân khỏe mạnh

Nếu trẻ được thực hiện tiếp xúc da kề da khoảng 1 giờ sau sinh, hệ tiêu hóa của con sẽ được phục hồi về trạng thái cân bằng. Những vi mao trong lòng ruột bé tăng kích thước giúp diện tích bề mặt ruột tăng, giúp cải thiện khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng.

Hàm lượng somatostatin và cortisol ở trẻ sẽ giảm đáng kể khi được áp dụng phương pháp này, đóng vai trò quan trọng giúp hệ tiêu hóa của con hoạt động tốt hơn, tăng khả năng tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng, giúp bé tăng cân khỏe mạnh.

Trẻ được bú mẹ sớm, tăng cường gắn kết mẹ con

Thông thường các bà mẹ thực hành tiếp xúc da kề da ngay từ đầu sẽ tiếp tục cho con bú nhiều hơn khi về nhà. Nhờ vậy khả năng sản xuất sữa về lâu dài được duy trì và kích thích tiết sữa nhiều. Nếu bạn thực hành phương pháp da kề da với trẻ tối thiểu 60 phút mỗi lần, tần suốt 1-2 lần mỗi ngày sẽ cải thiện rất tốt nếu bạn đang gặp khó khăn trong quá trình cho con bú.

Thực hiện tiếp xúc với trẻ, bé tự hình thành hành động tìm nguồn sữa, ngậm bắt vú chính xác hơn và bú lâu hơn. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ bé bú sữa mẹ được tăng gấp đôi khi trẻ được tiếp xúc da kề da  ngay sau sinh thay vì bị quấn chặt trong khăn tã.

Trẻ ít quấy khóc hơn

Việc thay đổi môi trường sống là bước ngoạt lớn trong cuộc đời bé. Khi trẻ không còn trong bụng mẹ, cảm giác không được bao bọc có thể khiến con sợ hãi. Việc tiếp xúc da kề da với mẹ làm giảm nồng độ cortisol – Một loại học môn gây stress cho trẻ. Con được chăm sóc theo phương pháp này, bé sẽ cảm nhận được tình yêu, sự an toàn, do vậy con sẽ không bị căng thẳng, ít quấy khóc hơn.

Lợi ích của da kề da đối với mẹ

Da kề da không chỉ quan trọng mang lại nhiều lợi ích cho trẻ mới sinh, mà còn giúp mẹ thư giãn, bớt lo lắng, và có thể gắn kết với con nhiều hơn. Điều này hoàn toàn có thể xảy ra vì phương pháp này giúp cơ thể mẹ giải phóng oxytocin – Một loại hóc môn biến đổi tích cực cho mẹ. Hóc môn này cũng giúp mẹ rút ngăn thời gian hồi phục, giảm huyết áp, giảm đau, tăng tiết sữa, hạn chế lo âu, trầm cảm, tử cung co thắt làm giảm nguy cơ xuất huyết sau sinh, mẹ nhanh chóng về dáng thon thả.

Đúc kết lại, da kề da quan trọng như thế nào với trẻ sơ sinh? Câu trả lời là vô cùng quan trọng vì nó đem lại quá nhiều lợi ích cho cả bé và ba mẹ. Đây là phương pháp xu hướng được tổ chức Y tế thế giới WHO khuyến nghị cần thực hiện trong quá trình chăm sóc trẻ mới chào đời. Hi vọng những thông tin trên sẽ giúp ba mẹ cập nhập thêm kiến thức bổ ích hỗ trợ quá trình sinh con trọn vẹn và nuôi con phát triển toàn diện.

Bài viết được thực hiện với sự tư vấn chuyên môn của Ths.ĐD. Võ Thị Ngọc Diệp - Trưởng phòng Điều dưỡng - Bệnh viện Hùng Vương, TP. Hồ Chí Minh.