Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Các tổ chức về sức khỏe hàng đầu thế giới đều khuyến cáo nên nuôi con hoàn toan fbằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời.
Mặc dù sữa mẹ là thức ăn hoàn hảo cho trẻ được các chuyên gia nhận định. Tuy nhiên, vì nhiều lý do nhiều mẹ sau khi sinh không thể có đủ nguồn sữa, hoặc lựa chọn không cho con bú sữa mẹ mà sử dụng sữa công thức để duy trì dinh dưỡng cho con.
Đối với câu hỏi "Sữa mẹ hay sữa công thức tốt hơn?", chúng ta không nên chỉ dựa vào quan điểm để lựa chọn sữa nuôi con, mà cần hiểu biết sữa mẹ và sữa công thức khác nhau như thế nào, ưu điểm của mỗi loại sữa ra sao. Thay vì tìm hiểu nhiều nguồn thông tin để đưa ra quyết định, chúng tôi sẽ giúp bạn tổng hợp ngay trong bài viết dưới đây.
1. So sánh nguồn gốc và đặc điểm sữa mẹ và sữa công thức
Để biết được "Sữa mẹ hay sữa công thức tốt hơn?", chúng tôi đã tổng hợp bảng so sánh những tiêu chí bao gồm nguồn gốc, đặc điểm và một số thành phần chất dinh dưỡng chính có trong 2 loại sữa trên.
| STT | TIÊU CHÍ | SỮA MẸ | SỮA CÔNG THỨC |
| 1 | Nguồn gốc | Sữa được sản xuất trực tiếp từ bầu vú mẹ nên không bị nhiễm khuẩn, trẻ hoàn toàn có thể bú trực tiếp. | Sản xuất từ gốc sữa động vật như sữa bò, sữa dê,… Quy trình sản xuất hoặc sử dụng sai cách có thể làm sữa bị nhiễm khuẩn. |
| 2 | Mùi vị | Phụ thuộc vào chế độ ăn uống của người mẹ, song thường phù hợp với khẩu vị và sở thích của bé. | Có nhiều thương hiệu sữa cho ra nhiều mùi vị khác nhau. Con có thể hợp hoặc không hợp mùi vị của thương hiệu sữa mẹ sử dụng. |
| 3 | Chất đạm (Protein) | Hàm lượng vừa đủ giúp bé dễ hấp thụ và tiêu hóa. | Tùy vào công thức của nhà sản xuất, hàm lượng có thể cao gấp đôi so với sữa mẹ. |
| 4 | Chất béo | Bao gồm các chất béo quan trọng như DHA, Omega-3,… và các axit béo cần thiết. Có men lipase để tiêu hóa mỡ. | Hầu như các chất béo được bổ sung vào sữa khó tiêu hóa hơn sữa mẹ. Một số hàm lượng có thể không được hấp thụ và đào thải ra ngoài qua phân. |
| 5 | Carbohydrate | Hàm lượng cao hơn sữa công thức, giàu Oligosaccharides và Lactose - nguồn năng lượng chính cho sự phát triển đầu đời ở trẻ. | Bảng thành phần sữa sản xuất có thể thiếu hụt hoặc không chứa Lactose. Đa phần sữa được tổng hợp từ sữa bò nên khó để hấp thụ. |
| 6 | Vitamin, khoáng chất | Bé dễ dàng hấp thụ vitamin, khoáng chất từ sữa mẹ. Đồng thời nhờ chế độ ăn dinh dưỡng của mẹ, các vitamin, khoáng chất cần thiết sẽ chuyển hóa qua sữa để bổ sung cho con. | Hàm lượng vitamin, khoáng chất của sữa công thức có thể khiến bé khó tiêu hóa hoặc bị thiếu hụt loại cần thiết. |
| 7 | Kháng thể | Cung cấp phần lớn các kháng thể, lợi khuẩn giúp con chống lại bệnh tật hoặc vi khuẩn có hại. Hỗ trợ hoàn thiệt và phát triển sức đề kháng của con. | Bổ sung các kháng thể thiết yếu tuy nhiên không thể tốt như sữa mẹ. |
| 8 | Enzyme và Hormone | Chứa rất nhiều enzyme như Amylase, Lipase có lợi cho đường ruột của trẻ. Bên cạnh đó là các hormone bao gồm Prolactin, Oxytocin, Thyroid giúp con cân bằng sinh hóa và phát triển khỏe mạnh | Quá trình xử lý tiệt trùng và chế biến sữa công thức sẽ làm mất đi hormone và enzyme cần thiết. |
| 9 | Nước | Hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu sử dụng và phát triển của trẻ, đặc biệt là trong 6 tháng đầu đời. | Phụ thuộc vào chỉ dẫn sử dụng của nhà sản xuất và cách pha sữa theo công thức của từng thương hiệu. |
2. Ưu điểm khi nuôi con bằng sữa mẹ
a. Lợi ích với sức khỏe của trẻ nhỏ
Từ bảng so sánh thành phần giữa sữa mẹ và sữa công thức, bạn hoàn toàn có thể nhận thấy lợi ích của sữa mẹ ưu việt hơn rất nhiều so với sữa công thức.
Các chất dinh dưỡng thông qua bữa ăn của mẹ sẽ được chuyển hóa tự nhiên vào sữa để bổ sung cho con với hàm lượng vừa đủ để trẻ hấp thu và tiêu hóa. Một số nghiên cứu cũng cho thấy, trẻ được nuôi bằng sữa mẹ sẽ phát triển chỉ số thông minh cao hơn so với trẻ không được bú sữa mẹ.
Đặc biệt hơn, sữa mẹ tạo ra kháng thể giúp con chống lại vi khuẩn có hại cũng như xây dựng hệ thống phòng vệ tốt hơn.
Trẻ được bú sữa mẹ có thể giảm nguy cơ mắc các vấn đề sau:
- Nhiễm trùng đường hô hấp, đường tiết niệu, và nhiễm trùng khoang miệng
- Tiêu chảy, táo bón, đầy hơi
- Hen xuyễn
- Dị ứng
- Các vấn đề về da
- Bệnh tiểu đường, béo phì
- Thiếu máu do thiếu sắt
- Các hội chứng ung thư ở trẻ: bạch cầu, u lympho
- Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS)
b. Lợi ích đối với sức khỏe của mẹ
- Mẹ cho con bú sữa kích thích quá trình tăng sản xuất sữa, cơ thể phải đốt cháy năng lượng giúp bạn giảm cân. Nuôi con bằng sữa mẹ còn giúp tử cung của bạn thu nhỏ kích thước như trước khi mang thai.
- Prolactin, các hormone tạo sữa có thể khiến tâm trạng của mẹ bỉm bình tĩnh hơn. Bạn cũng có thể ít căng thẳng hơn khi con bú sữa đều đặn và phát triển khỏe mạnh, ít bệnh tật.
- Cho con bú sữa mẹ còn giúp bạn giảm thiểu nguy cơ mắc một số bệnh như: Tiểu đường type 2; Ung thư vú; Ung thư buồn trứng; Thiếu máu do thiếu sắt; Hội chứng trầm cảm sau mang thai, bệnh loãng xương,…
- Việc cho con bú giúp con tiếp xúc với cơ thể mẹ, đây là khoảng thời gian thú vị đối với cả mẹ và bé. Mối liên kết giữa mẹ và bé sẽ bồi dưỡng tình cảm giúp cả hai thoải mái, em bé được thư dãn, cảm thấy an toàn hơn.
- Thay vì tìm hiểu công thức sữa nào là an toàn và phù hợp với trẻ, cách pha sữa như thế nào mới chuẩn, bạn có thể cho con bú trực tiếp mà không cần qua bước xử lý nào khác.
- Sữa mẹ còn giúp bạn tiết kiệm về kinh tế khi mà các dòng sữa công thức hiện nay đang được quảng bá thương hiệu rầm rộ. Chất lượng sữa được các nhà sản xuất công bố cũng đi đôi với giá thành cao mà ba mẹ phải tính toán cân đối hằng tháng.
- Một lợi ích khác bạn có thể giúp bảo vệ môi trường bằng cách tiết kiệm năng lượng và hạn chế các chất thải từ vỏ hộp sữa.
3. Ưu điểm khi cho con sử dụng sữa công thức
- Một ưu điểm lớn nhất của sữa công thức chính là giúp các bà mẹ không thể cho con bú trực tiếp hoặc không đủ nguồn sữa nuôi con. Nếu vì lý do sức khỏe, mẹ không có sữa để đáp ứng dĩnh dưỡng cho trẻ thì sữa công thức là sự thay thế tuyệt vời.
- Tạo điều kiện thuận lợi về mặt thời gian cho mẹ. Bạn có thể sắp xếp các công việc khác và quy trình chăm con cũng tiện hơn khi bất cứ ai cũng có thể cho trẻ bú khi đã có sẵn hộp sữa, bình pha sữa và núm vú.
- Cung cấp đủ vitamin D: Khi trẻ bú sữa mẹ có thể phải bổ sung vitamin D, tuy nhiên sữa công thức hiện nay giúp bé vừa ăn no, vừa cung cấp đầy đủ lượng vitamin D cần thiết.
- Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ được đáp ứng: Trẻ sơ sinh có một nhu cầu đặc biệt về danh sách các chất dinh dưỡng. Các nhà sản xuất sữa công thức sẽ dựa trên các nghiên cứu để tạo ra loại sữa có bảng thành phần dinh dưỡng đầy đủ và cần thiết cho trẻ.
- Bạn có thể ăn uống theo sở thích cá nhân: Thay vì phải kiêng khem hoặc bổ sung thực phẩm có lợi cho việc sản xuất sữa, bạn hoàn toàn có thể ăn uống theo sở thích cá nhân mà không cần lo lắng tác động đến sức khỏe của con.
Nên lựa chọn sữa mẹ hay sữa công thức để nuôi con là quyết định của mỗi bà mẹ. Sữa mẹ tuy là nguồn dinh dưỡng tốt nhất với con, tuy nhiên nếu thể trạng của mẹ không đáp ứng đủ thì sữa công thức hoàn toàn có thể thay thế.
Hy vọng với những thông tin trên, ba mẹ có thể giải đáp thắc mắc cho câu hỏi "Sữa mẹ hay sữa công thức tốt hơn?". Nhìn nhận đúng đắn ưu điểm của từng loại sữa để quyết định phương pháp nuôi con phù hợp. Dù chọn nuôi con bằng sữa mẹ hay sữa công thức, bạn hãy chắc chắn rằng nguồn sữa luôn đủ dinh dưỡng để trẻ phát triển khỏe mạnh.
Bài viết được thực hiện với sự tư vấn chuyên môn của Ths.ĐD. Võ Thị Ngọc Diệp - Trưởng phòng Điều dưỡng - Bệnh viện Hùng Vương, TP. Hồ Chí Minh.
