Cấp cứu sặc sữa ở trẻ sơ sinh: Dấu hiệu nhận biết và các bước xử trí cha mẹ cần biết

Bài viết được hỗ trợ chuyên môn bởi Ths.ĐD. Võ Thị Ngọc Diệp - Trưởng phòng Điều dưỡng - Bệnh viện Hùng Vương, TP. Hồ Chí Minh.

1. Sặc sữa ở trẻ là gì?

Sặc sữa là hiện tượng sữa tràn vào đường thở khiến trẻ khó thở, sặc sụa, tím tái có thể gây ngừng thở.

Sặc sữa là tai nạn rất nguy hiểm và thường gặp trong nhi khoa. Nếu không được cấp cứu kịp thời, trẻ có thể tử vong. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần nắm rõ dấu hiệu và cách cấp cứu sặc sữa trẻ sơ sinh để xử trí kịp thời, an toàn.

2. Tại sao trẻ bị sặc sữa?

Sặc sữa ở trẻ sơ sinh có thể do nhiều nguyên nhân, nhưng phần lớn bắt nguồn từ việc chăm sóc chưa đúng cách. Có thể liệt kê một số nguyên nhân phổ biến như:

• Cho trẻ bú không đúng tư thế

• Cho trẻ bú quá no

• Cho trẻ bú khi đang khóc, đang cười hoặc đang ho

• Sữa mẹ nhiều khiến trẻ nuốt không kịp

• Núm vú cao su có lỗ thông quá rộng khiến lượng sữa chảy nhiều, trẻ nuốt không kịpTrẻ sinh non tháng nên phản xạ bú - nuốt kém

• Trẻ bị dị tật bẩm sinh vùng hầu họng như sứt môi, hở hàm ếch...

Một số trường hợp hiếm gặp, trẻ có bất thường, chậm phát triển thần kinh làm tăng nguy cơ bị sặc sữa, có thể kể đến như: hội chứng Down, bại não, rò lỗ khí quản – thực quản, các bệnh lý về tim mạch, gan, phổi…

Ngoài ra, khác với người trưởng thành, dạ dày của trẻ sơ sinh còn nằm ngang nên trẻ sẽ dễ bị sặc sữa, nôn trớ hơn.

3. Sặc sữa có nguy hiểm không?

Các chuyên gia nhi khoa khẳng định, sặc sữa ở trẻ sơ sinh là tai nạn rất hay gặp và nguy hiểm trong Nhi khoa. Trẻ sơ sinh bị sặc sữa nếu không được sơ cứu kịp thời có thể đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tử vong.

Vì vậy, việc trang bị đầy đủ kiến thức và nắm được cách xử lý trẻ sơ sinh bị sặc sữa của các bậc phụ huynh, bố mẹ, người chăm sóc trực tiếp cho trẻ là vô cùng cần thiết.

4. Các dấu hiệu nhân biết sặc sữa ở trẻ sơ sinh là gì?

Tình trạng sặc sữa ở trẻ sơ sinh có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ nào, trong khi cho trẻ bú hay sau khi trẻ đã bú xong. Do vậy, bố mẹ cần chú ý quan sát các biểu hiện của trẻ trong khoảng thời gian này nhằm có phản ứng kịp thời khi trẻ bị sặc sữa. 

Các dấu hiệu nhận biết trẻ bị sặc sữa thường thấy:

• Khi trẻ đang bú, (hoặc sau bú) đột ngột ho, sặc sụa, tím tái.

• Có thể thấy sữa trào ra mũi, miệng.

• Trẻ hốt hoảng, da xanh tái, có thể mềm nhũn hoặc co cứng.

• Trường hợp nặng: trẻ có thể ngừng thở, ngừng tim và tử vong

5. Các bước xử trí sặc sữa kịp thời, an toàn

Khi trẻ gặp những biểu hiện bị sặc sữa như ho, sặc sụa, tím tái... ngay lập tức cha mẹ hoặc người giữ trẻ cần xử trí sặc sữa cho trẻ sơ sinh đúng cách theo các bước sau đây:

BƯỚC 1

Sau khi xác định trẻ sặc sữa, ngay lập tức gọi hỗ trợ: Gọi cấp cứu và hô to cho mọi người giúp đỡ

BƯỚC 2

Để trẻ nằm sấp trên cánh tay hoặc trên đùi

BƯỚC 3

Dùng lòng bàn tay còn lại vỗ mạnh 5 cái vào lưng trẻ (chỗ giữa hai xương bả vai)

BƯỚC 4

Đặt trẻ nằm ngửa

BƯỚC 5

Ấn ngực:

• Dùng hai ngón tay trỏ và giữa giao điểm đường nối 2 núm vú và xương ức sâu xuống 1/3 lồng ngực

• Ấn 5 lần

Lặp lại động tác: vỗ lưng, ấn ngực 6-10 lần đến khi trẻ có dấu hiệu hồi phục

BƯỚC 6

Thông đường thở:

• Dùng gạc lấy nhớt/hút nhớt ở miệng, mũi trẻ

• Hút kỹ sữa còn đọng ở họng và mũi

• Thực hiện càng nhanh càng tốt

Việc cấp cứu sặc sữa ở trẻ sơ sinh đúng cách sẽ giúp trẻ nhanh chóng thoát khỏi tình trạng nguy hiểm.

Và nếu đã xử trí theo các cách trên nhưng trẻ vẫn có biểu hiện ho sặc sụa, tím tái, ngưng thở,... các bậc phụ huynh cần ngay lập tức đưa trẻ tới bệnh viện gần nhất để cấp cứu kịp thời.

6. Phòng tránh sặc sữa ở trẻ sơ sinh như thế nào?

Hiện tượng trẻ sơ sinh bị sặc sữa khá thường gặp. Chú ý chăm sóc an toàn, đúng cách sẽ giúp giảm nguy cơ sặc sữa ở trẻ sơ sinh. Một số vấn đề bố mẹ và người chăm sóc nên lưu ý như:

• Cho trẻ bú đúng tư thế. Bế trẻ ở tư thế đầu cao khi cho bú, cho bé bú từ từ, không vội vàng;

• Quan sát trẻ trong khi bú, thấy được trẻ nuốt sau khi mút sữa;

• Không cho trẻ bú khi chúng đang khóc, ho, ngủ, cười, mất tập trung;

• Không nên ép trẻ ăn. Nếu thấy trẻ không muốn ăn, sữa còn trong miệng nên ngừng cho bú, nếu cho ăn bằng thìa thì không nên đổ tiếp;

• Không cho trẻ nằm ngay khi vừa bú xong. Nên bế trẻ nằm sấp trên vai hoặc ngực mẹ 15 - 20 phút, vỗ nhẹ lưng để trẻ ợ bớt hơi trong dạ dày, tránh đầy hơi sẽ kích thích gây sặc, trớ; 

• Dùng hai đầu ngón tay kẹp bầu vú để kiểm soát lượng sữa cho trẻ bú;

• Lựa chọn bình sữa có kích thước lỗ núm cao su phù hợp, tránh trường hợp sữa chảy nhanh, nhiều, trẻ không nuốt kịp. Khi cho trẻ bú, nên nghiêng bình sữa khoảng 45 độ để sữa ngập lỗ thông, trẻ không mút phải nhiều không khí dẫn tới trớ sữa sau ăn;

• Khi phát hiện trẻ bị trớ, ngay lập tức cho trẻ nằm nghiêng đầu sang một bên và lau sạch sữa ở miệng trẻ;

Lưu ý: Không cho trẻ bú khi đang nằm ngủ, đang khóc hoặc ho; không đùa với trẻ khi đang bú vì dễ khiến trẻ cười dẫn tới sặc sữa. Với những trẻ hay bị trớ, nên cho ăn giảm lượng sữa mỗi bữa và tăng số lượng bữa ăn lên;...

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ Babie & Mom Care. Chúng tôi cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp về chăm sóc mẹ và bé sơ sinh có 5 năm kinh nghiệm với đội ngũ kỹ thuật viên có bằng cấp cùng đa dạng các trải nghiệm yêu thương.